Айраг сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын танилцуулга
1920 –иод оны эхээр үүсэж 1990-ээд он хүртэл ажилласан /ардын хурал, хөдөлмөрчдийн хурал, ардын депутатуудын хурал / гэх мэт хурал нь хөгжлийн явцад янз бүрийн, үе шат туулсан боловч үндсэндээ төвлөрсөн тогтолцооны бүрэлдхүүн хэсэг болж өөрөө удирдахаас төрийн эрх барих буюу төр засгийн/ орон нутаг дахь төлөөлөгчийн газар шиг/ даалгавар биелүүлэгч мэтээр ажиллаж дээрээс доош чигэлсэн босоо маягийн бүтэцтэй, бүх үйл ажиллагаа нь дээд газрын шийдвэр, чиглэлээр явагддаг орон нутгийн бага сага асуудлыг дээш нь тавиад сууж байдаг бие даасан бүтээлч хандлагыг сулруулсан бүтэц байлаа. Хурлууд анх үүссэн цагаасаа манай орны иргэдийн өөрсдөө сонгож байгуулсан, тэдний үндсэн эрх ашгийг төвлөрүүлж тулгууралсан төлөөлөгчдийн байгууллага байсан юм.
Хурлын байгууллагын үйл ажиллагааны агууллага хэлбэрийн өөрчлөлтийн үе шатны байдлыг авч үзвэл: - 1931-1942 он Сумын Захиргаа - 1942-1952 он Хөдөлмөрчдийн бага хурал - 1952-1960 он Сумын Хөдөлмөрчдийн депутатуудын хурал - 1960-1989 он сумын Ардын Депутатуудын Хурал - 1989-1992 он Ардын хурал - 1992 оноос хойш одоог хүртэл Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал гэсэн бүтэц зохион байгуулалттайгаар ажиллаж байна.
Ийнхүү иргэд энэхүү төлөөлөгчдийн байгууллагаараа дамжуулан засгийн эрхийг барилцаж, нийгэм, төрийг удирдах хэрэгт оролцож иржээ.
Хэрэгжүүлэх чиг үүрэг, хүлээх хариуцлага, эдлэх эрх мэдлээрээ батлагаажсан Хурлын байгууллагыг улам бэхжүүлэх, өөрчлөн шинэчлэх асуудал тэр үеийнхээ шаардлагаас урган гарсан юм. Ийм өөрчлөлт хийхэд 1988 онд хуралдсан МАХН-ын Төв Хорооны 5-р бүгд хурал онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн энэ хурлын шийдвэрийн дагуу Ардын Их Хурлын ээлжит 6-р чуулган хуралдаж тус хуралд Айраг сумын дарга Моголцог сонгогдон оролцож БНМАУ-ын Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөт оруулж бүх шатны Ардын депутатуудын хурлыг “Ардын хурал” болгон өөрчилж бие даасан байгууллагын хэмжээнд хүргэх өөрчлөлтийг хуульчилсаны дагуу хурал захиргааны ажил нэг гарт төвлөрч байсныг задалж гүйцэтгэх засаглалын хавсрага болж байсан хурал нь бие даасан идвэхитэй тасралтгүй зохион байгуулах чиг үүрэг бүтэц зохион байгуулалтанд шилжсэнээр хурлын нэр хүнд, зорилт, зорилго нь өөрчлөгдөн шинэчлэгдэж эхэлсэн юм.
Сумын ИТХ-ын 2020-2024 оны 8 дахь удаагийн сонгуулиар
Ардчилсан намаас Нарт баг: Ардчилсан намаас Д.Баттүвшин, Б.Баасан, Ардын намаас Э.Тэлмэн
Сайн ус баг: Т.Төмөрхуяг, А.Жаргалбаяр, Ж.Наранболд, Д.Хуланцэцэг Нүдэн баг: Б.Батбаяр, У.Долгоржав
Цагаандөрвөлж баг: Г.Рэнцэнханд, Э.Оюунсүрэн, Н.Тэмүүлэн, Б.Баяржаргал, Т.Сансар, М.Бямбаахүү, З.Мөнгөнболд, Б.Буянжаргал, Н.Нарантөгс, Ц.Анхбаяр, С.Буянжаргал
Ардын намаас 1 төлөөлөгч, Ардчилсан намаас 19 төлөөлөгч нар сонгогдон ИТХ-ын 20 төлөөлөгчийг бүрдүүлэн Ардчилсан намын бүлэг олонх болсон.
Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын ажлын алба нь:
Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргаар Амарсанаагийн Жаргалбаяр
Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын нарийн бичгийн даргаар Нацагийн Бат-Эрдэнэ
Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Дотоод ажил хариуцсан мэргэжилтнээр Геннадийн Сайнсанаа нарын бүрэлдэхүүнтэй ажиллаж байна.
